Ερευνητικό εργαστήριο

Εσωτερικής Παθολογίας

Α. Μονάδα Λοιμωδών νόσων [Δ. Κοφτερίδης, (Καθηγητής Παθολογίας και Λοιμωξιολογίας), Π. Ιωάννου (Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας), Σ. Καρακωνσταντής (Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας)]

Η Μονάδα Λοιμωδών νόσων αποτελείται από τις επιμέρους μονάδες:

• Λοιμώξεων και Παθογένειας λοιμώξεων.

• Επιδημιολογίας και ελέγχου των Λοιμωδών Νοσημάτων.

• Ανοσολογικής απάντησης του ξενιστή και λοιμώξεων σε ανοσοκατεσταλμένους. 

Οι λοιμώξεις είναι από τις κύριες αιτίες θνητότητας και νοσηρότητας παγκοσμίως. Η ευαισθησία στις λοιμώξεις είναι συνέπεια της πολύπλοκης αλληλεπίδρασης των περιβαλλοντικών παραγόντων, του παθογόνου, και του ξενιστή. Οι ειδικοί τομείς έρευνάς της Μονάδας Λοιμωδών Νόσων περιλαμβάνουν: Επιδημιολογία Λοιμωδών Νοσημάτων, ιδιαίτερα εκείνων που προκαλούνται από ενδοκυττάρια παθογόνα, λοιμώξεις που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη, λοιμώξεις σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, πολιτικές χρήσης αντιβιοτικών, καθώς και έρευνα για το γενετικό υπόβαθρο που προδιαθέτει σε λοιμώξεις και τη βαρύτητα τους. Συγκεκριμένοι τομείς τέτοιας έρευνας είναι ο επιπολασμός των μονονουκλεοτιδικών πολυμορφισμών (SNPs) των TLR2 και TLR4, C1q, MBL, VDR, IL-6 σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2.

Β. Τμήμα Μοριακής Παθολογίας και Ανθρώπινης Μοριακής Γενετικής [Γ.Ν. Γουλιέλμος (Καθηγητής Ανθρώπινης Μοριακής Γενετικής), Μ.Ι. Ζερβού (MSc-PhD, Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό Ανθρώπινης Μοριακής Γενετικής)]

Η αμφίδρομη αλληλεπίδραση μεταξύ βασικών και κλινικών επιστημών στην Ιατρική, έχουν δώσει το έναυσμα για την ταχεία ανάπτυξη της Μοριακής Ιατρικής. Η φύση και η έκταση της γενετικής συνεισφοράς στην ανθρώπινη παραλλαγή και ασθένεια είναι η περιοχή ενδιαφέροντος ενός σχετικού τομέα, αυτού της Ανθρώπινης Γενετικής. Τα περισσότερα από τα γονίδια που εμπλέκονται στις κύριες μονογονιδιακές διαταραχές, που ακολουθούν τα Μεντελικά πρότυπα κληρονομικότητας, έχουν πλέον απομονωθεί και χαρακτηριστεί. Ωστόσο, η συνολική τους πληθυσμιακή επίπτωση στον πληθυσμό είναι σχετικά χαμηλή. Από την άλλη, σύνθετες ασθένειες όπως ο καρκίνος, ο σακχαρώδης διαβήτης, η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ), ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ), η ενδομητρίωση, η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία, οι στεφανιαίες παθήσεις κλπ προκύπτουν από την αλληλεπίδραση πολλαπλών γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Αυτή η ομάδα ασθενειών αντιπροσωπεύει τις πιο κοινές και τις λιγότερο κατανοητές ανθρώπινες ασθένειες. Ο εντοπισμός γενετικών παραγόντων που προδιαθέτουν τα άτομα σε ασθένειες είναι ένα ισχυρό εργαλείο αφού προσφέρει την ευκαιρία για πρόληψη ή θεραπεία αρκετών ανθρώπινων ασθενειών.

Οι ειδικοί τομείς έρευνάς μας περιλαμβάνουν:

1) Την πολυεπιστημονική προσέγγιση του Οικογενούς Μεσογειακού Πυρετού (FMF), τα σύνδρομα υποτροπιάζοντος πυρετού, από επιδημιολογική, γενετική, παθογενετική, πληθυσμιακή και δομική βιολογική άποψη. Ο τελικός στόχος είναι να εμβαθύνουμε περαιτέρω τους υπάρχοντες παθογόνους μηχανισμούς και να αποκτήσουμε μια εικόνα για νέα μοριακά μονοπάτια που οδηγούν στην ανάπτυξη του FMF.

2) Η μελέτη της γενετικής διαφόρων πολύπλοκων νοσημάτων και κυρίως των αυτοάνοσων νοσημάτων που προκύπτουν από την απορρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ειδικότερα, εστιάζουμε στη διερεύνηση γενετικών πολυμορφισμών αρκετών γονιδίων (νέων ή ανιχνευθέντων μέσω Genome Wide Association Studies - GWAS), όπως eNOS, PDCD1, PTPN22, TRAF1/C5, STAT4, TLR-2, TLR-4, MBL -2, CD40, NCOA5, C1q, TGF-beta, IRF8, IRF5, IL-12B, IL-23R, PTPN2, VDR κλπ, και το εάν παίζουν ρόλο είτε ως προδιαθεσικοί παράγοντες είτε ως παράγοντες σοβαρότητας για διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα. Ο τελικός στόχος είναι να επεκταθεί η κατανόηση των υπαρχόντων παθογενετικών μηχανισμών χρησιμοποιώντας προσεγγίσεις λειτουργικής γονιδιωματικής, με στόχο την κατανόηση της λειτουργικής σημασίας των ανιχνευόμενων γονιδιακών πολυμορφισμών και, τέλος, την απόκτηση γνώσης νέων μοριακών οδών που οδηγούν στην ανάπτυξη αυτών των ασθενειών. Τα αυτοάνοσα νοσήματα που μας ενδιαφέρουν αναφέρονται σε ΣΕΛ, ΡΑ, σύνδρομο Sjogren (SS), αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα (AS), σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (T1D), νεανική ιδιοπαθή αρθρίτιδα (ΝΙΑ), ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (IBD) και ψωριασική αρθρίτιδα (PsA). Η ομάδα μας μελετά επίσης τα διαφορετικά μοτίβα ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος που υπάρχουν μεταξύ ατόμων διαφορετικού προγονικού υπόβαθρου με ΣΕΛ, καθώς αυτό θα πρέπει να εξηγήσει κάποια από την ετερογένεια στις θεραπευτικές αποκρίσεις που παρατηρούμε σε αυτήν την ασθένεια.

3) Η μελέτη της γενετικής βάσης της ενδομητρίωσης. Έχει επιτευχθεί αξιοσημείωτη πρόοδος όσον αφορά την ανίχνευση και την επιβεβαίωση του ρόλου των γονιδίων FN1, FSHB, WNT4, VEZT, IL-16, GREB1, UGT2B28 και USP17L2 στην ανάπτυξη της νόσου, με τη διεξαγωγή γονιδιακής συσχέτισης καθώς και μελετών αλληλουχίας ολόκληρου του εξώματος (WES). Η ομάδα μας συμμετείχε στο μεγαλύτερο GWAS για την ενδομητρίωση που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα, ως μέλος του International Endometriosis Genomics Consortium (IEGC), ενώ περαιτέρω έρευνα διεξάγεται αυτή τη στιγμή στο πλαίσιο της συνεργασίας με την IEGC, με στόχο την οριοθέτηση των μηχανισμών που οδηγούν στην ενδομητρίωση και την αδενομύωση καθώς και στον ρόλο της βιταμίνης D στην ενδομητρίωση.

Γ. Μεταβολικά νοσήματα [Τ. Φιλιππάτος (Αναπλ. Καθηγητής Παθολογίας)].

Οι μεταβολικές ασθένειες και οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν μια τρέχουσα επιδημία που σχετίζεται με πολύ υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα. Το εργαστήριό μας εστιάζει στην προώθηση της κατανόησης και της πρόληψης των μεταβολικών ασθενειών, εστιάζοντας στο σακχαρώδη διαβήτη, την υπερλιπιδαιμία, την παχυσαρκία και την πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων. Δίνουμε έμφαση στη μεταφραστική έρευνα που στοχεύει στην καλύτερη οριοθέτηση των μεταβολικών και φλεγμονωδών οδών αυτών των αλληλένδετων καταστάσεων, καθώς και στα θεραπευτικά αποτελέσματα των φαρμακολογικών παραγόντων. Οι ειδικοί τομείς της έρευνας για το σακχαρώδη διαβήτη περιλαμβάνουν τον ρόλο της αντίστασης στην ινσουλίνη και της λιποτοξικότητας στην αγγειακή υγεία, καθώς και τις μεταβολικές επιδράσεις των νεότερων αντιδιαβητικών θεραπειών. Οι ειδικοί τομείς έρευνάς μας για τις υπερλιπιδαιμίες περιλαμβάνουν τους μηχανισμούς της φλεγμονής που προκαλείται από λιποτοξικότητα και τη συμβολή της στην αθηροσκλήρωση, τα αποτελέσματα νεότερων θεραπειών μείωσης των λιπιδίων, καθώς και τον εντοπισμό νέων βιοδεικτών και θεραπευτικών στόχων στην οικογενή υπερχοληστερολαιμία. Η έρευνά μας για την παχυσαρκία επικεντρώνεται στη ρύθμιση και τις συστηματικές επιδράσεις των αδιποκινών στη μεταβολική και καρδιαγγειακή υγεία, καθώς και στις μεταβολικές επιδράσεις των νεότερων φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας.